VUCA là một cụm từ viết tắt xuất hiện lần đầu vào năm 1987. Nó được hình thành trên cơ sở học thuyết lãnh đạo của Warren Bennis và Burt Nanus. Thuyết này mô tả những yếu tố như: sự biến động, bất ổn, phức tạp và mơ hồ (trích theo Wikipedia)
Trong khoảng thời gian thế giới khủng hoảng do đại dịch Covid-19 diễn ra. Có thể thấy rằng những thuật ngữ phổ biến trên những tờ báo về kinh doanh, tài liệu. Vấn đề con người và doanh nghiệp ngày càng không có khả năng “thay đổi” để “bắt kịp” và “thích ứng” với những biến cố đột ngột. Những điều hiện hữu xảy ra xung quanh chúng ta, mà chúng ta hoàn toàn có thể lường trước và phòng ngừa. Nhưng đa số lại chủ quan và bỏ ngỏ khả năng nó có thể xảy ra.
Sự hiện diện của thuật ngữ VUCA trong vòng một thập kỷ qua
Những thuật ngữ phổ biến như “sự biến động” (Volatility), “bất ổn” (uncertainty), thay đổi nhanh chóng, năng động (energetic), gián đoạn (intermittent), phá bĩnh, phức tạp (complicate), siêu cạnh tranh (keen competition), “mơ hồ” (ambiguity). Những thuật ngữ này xuất hiện với tần suất ngày càng nhiều trên báo chí và các phương tiện truyền thông, tài liệu học thuật,vv. Đặc trong bối cảnh dại dịch Covid-19 hoành hành trên toàn cầu từ cuối năm 2019.
Và những thuật ngữ trên,được cô đọng, súc tích, đầy đủ trong khái niệm “VUCA”. Một thuật ngữ dần phổ biến để chỉ các khía cạnh khác nhau của một môi trường hay thế giới “không thể kiểm soát” như hiện nay.
Tính thực tiễn và ứng dụng của VUCA trong đời sống
Hiện nay, trong các bài đăng trên mạng xã hội, hay bất kĩ nội dung nào mà chúng ta có thể đọc được trên báo chí. Có thể trong một phút nào đó, bạn có thể đã nghe, thấy về một tiêu đề đại loại như: Thế giới bất ổn, “Thế giới VUCA”, “lãnh đạo trong thế giới VUCA”. Hay đại loại một trong những cụm từ nêu trên xuất hiện trong tiêu đề một bài báo, một bài viết của ai đó. Tuy nhiên, liệu chúng ta có thể hiểu được ý nghĩa của việc tồn tại và dẫn đầu trong một thế giới VUCA có ý nghĩa như thế nào?
VUCA là cụm từ viết tắt. Gồm những thành tố: Volatility – Biến động, Uncertainty – Bất ổn, Complexity – Phức tạp và Ambiguity – Mơ hồ.
Để làm rõ hơn về VUCA có ý nghĩa gì trong thế giới hiện đại ngày nay. Liệu thế giới có ngày càng vận động theo hướng VUCA hay không ? Những tác động của VUCA trong hoạt động sản xuất, kinh doanh là gì ? Brandinfo sẽ cùng anh chị tìm hiểu chi tiết hơn về khái niệm này.
Volatility – Tính biến động.
Khái niệm biến động trong kinh doanh, thường đề cập đến tốc độ thay đổi của thị trường, một ngành nghề hoặc thế giới nhất định. Biến động gắn với thay đổi về nhu cầu của khách hàng. Hay sự hỗn loạn và vòng đời của những sản phẩm, thị trường ngày càng ngắn hơn. Kéo theo đó là sự biến động của thế giới, vạn vật thay đổi nhanh chóng.
Uncertainty – Tính bất ổn.
Tính bất ổn và không chắc chắn được đề cập nhiều tới mức. Chúng ta có thể dự đoán về tương lai một phần nào đó. Từ sự bất ổn, ta sẽ nhận thức được một phần và có thể nhiều phần khác. Hoặc cũng có thể liên quan tới việc mọi người không thể hiểu những gì đang diễn ra xung quanh sự vật, sự việc nào đó.
Mặc dù vậy, sự bất ổn là một đặc tính khách quan của môi trường. Môi trường bất ổn được cho là bất ổn khi môi trường không cho phép có bất kỳ dự đoán nào. Nó cũng không dựa trên các thống kê nhất định có cơ sở nào. Thế giới khi đó càng bất định và khó dự đoán.
Complexity – Tính phức tạp.
Tính phức tạp thường gắn với số lượng các yếu tố mà chúng ta cần tính toán tới. Sự đa dạng và các mối liên hệ liên quan tới nó.
Càng có nhiều yếu tố đi kèm với sự đa dạng của chúng lớn. Chúng càng khiến các liên kết liên quan thêm chặt chẽ hơn. Khi đó môi trường càng phức tạp. Dẫn tới một môi trường hay thế giới càng có nhiều hơn sự phức tạp cao. Khi đó, ta không thể phân tích đầy đủ về môi trường và đưa ra các kết luận một cách hợp lý.
Một thế giới ngày càng phức tạp, càng khó phân tích.
Ambiguity – Tính mơ hồ.
Tính mơ hồ được hiểu là sự thiếu rõ ràng, thiếu minh chứng để giải thích cho một sự vật, sự việc nào đó. Nó có thể là một tình huống, sự việc không rõ ràng. Chẳng hạn như, khi thông tin không rõ ràng, nhiều mâu thuẫn. Hoặc không có sự chính xác nhất định để từ đó có thể đưa ra một kết luận rõ ràng.
Hiểu một cách khái quát, tính mơ hồ đề cập tới sự mờ nhạt và không rõ ràng trong các ý tưởng, thuật ngữ. Trong một thế giới càng nhiều sự mơ hồ, thì càng khó giải thích.
Trong kinh doanh thực tế, bốn thuật ngữ trên cũng liên quan chặt chẽ với nhau. Ví dụ, một ngành nghề càng có sự phức tạp và biến động nhiều. Càng khó dự đoán và từ đó càng bất ổn hơn.
Bốn yếu tố trên đại diện cho một thế giới, thị trường, ngành nghề kinh doanh, nhóm khách hàng,vv. Những thứ khó nắm bắt và kiểm soát. Từ đó, ta có thể nhận ra, những thuật ngữ này dễ hình dung hơn trong từng lĩnh vực, vấn đề cụ thể.
Những hình ảnh minh họa bên trên, trong một thế giới mà hoàn toàn không có biến động (không bất ổn, không phức tạp, không mờ hồ, có rất nhiều thay đổi nhanh chóng. nhưng ta có thể dự đoán trước được điều này.
Ngược lại, trong một thế giới nhiều bất ổn (nhưng không nhiều biến động, phức tạp hay mơ hồ). Thật khó để đoán được mọi thứ đang được phát triển hay diễn biến như thế nào.
Trong một thế giới hoàn toàn phức tạp (nhưng lại không biến động, không bất ổn hay mơ hồ), mọi thứ trở nên khó hiểu và khó hình dung chính xác.
Và cuối cùng là giả sử trong một thế giới toàn những điều mơ hồ (nhưng không biến động, không bất ổn và phức tạp). Mọi thứ thật khó để phân biệt
Các yếu tố VUCA và ứng dụng trong kinh doanh
Khái niệm VUCA trong kinh doanh xuất hiện từ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009. Ngày nay, nó lại được đề cập thường xuyên bởi những biến động của cuộc Cách Mạng Công Nghiệp lần thứ 4 (cách mạng 4.0). Khái niệm VUCA trong kinh doanh được mô tả bởi môi trường kinh doanh đặc trưng, bởi:
Tính “biến động” trong kinh doanh
Những diễn biến thay đổi trong kinh doanh mà chúng ta phải đối mặt thường xuyên, Chúng là sự diễn ra bất ngờ hoặc có mục đích với đa chiều. Chẳng hạn như thay đổi lĩnh vực, tốc độ và phạm vi của thay đổi đó ra sao. Thay đổi của lĩnh vực kinh doanh đó sâu và rộng trong một hay nhiều linh vực. Cùng với sự tương tác đa chiều, khiến những nhà lãnh đạo không kịp tiếp nhận hay nắm bắt thông tin những biến động mới.
Tính không “chắc chắn” trong kinh doanh
Sự biến động diễn ra phức tạp trong kinh doanh. Nên dường như không thể dự đoán chính xác được toàn bộ các sự kiện diễn ra trong tương lai. Nhiều kế hoạch có thể bị đảo lộn trong thực tế. Khi đối thủ cạnh tranh của một thương hiệu, một ngành hàng của một doanh nghiệp nào đó xuất hiện.Điều này dẫn đến sự không chắc chắn trong các quyết sách của các nhà lãnh đạo.
Tính “phức tạp” trong kinh doanh
Nhiều yếu tố liên quan và ảnh hưởng qua lại nhanh chóng. Khi ta bị vây quanh bởi vô vàn thông tin nhiễu, dẫn tới nhầm lẫn thông tin lan rộng. Không xác định được tường minh hay rõ ràng nguyên nhân. Và quan trọng là yếu tố ảnh hưởng tới tổ chức.
Tính “mơ hồ” trong kinh doanh
Sự mất kiểm soát các điều kiện và yếu tố trong môi trường kinh doanh phức tạp là hiển nhiên. Mọi thứ dần trở nên mơ hồ. Người lãnh đạo mong muốn thay đổi, kiểm soát sự thay đổi. Nhưng không biết mình phải làm gì? Bắt đầu từ đâu? Hay lựa chọn giải pháp nào,vv.
VUCA được phân tích áp dụng vào kinh doanh sẽ giúp ích trong kinh doanh hiệu quả
Thách thức VUCA trong môi trường kinh doanh hiện đại
Trong một thế giới mà sự thay đổi ngày càng lớn và nhanh hơn như hiện nay. Các nhà lãnh đạo cần chuẩn bị sẵn tâm thế. Vì tương lai hầu như không thể đoán trước được điều gì chắc chắn. Nơi mà các lựa chọn ngày càng tăng lên theo cấp số nhân. Và cách chúng ta suy nghĩ về những lựa chọn này chắc chắn sẽ thay đổi.
Các nhà lãnh đạo ngày nay cần phải đưa ra những quyết định nhanh. Đồng thời, xử lý lượng thông tin lớn hơn và có chọn lọc. Bên cạnh sự kết nối thông tin đa chiều, mọi thứ liên quan đến nhau nhiều hơn bao giờ hết. Có thể coi đây là sự tổng hợp tư tưởng, thông tin của mọi thế hệ trong các giai đoạn của lịch sử
Trải qua suốt quá trình phát triển của nhân loại qua các thời kỳ. Con người không ngừng tìm cách và tin rằng. Có thể dự đoán được trước những sự việc xảy ra. Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh, chúng ta cần phải có một tư tưởng, tư duy khác. Không phải tập trung vào tất cả những gì có thể xảy ra. Mà cần hướng tới cách xử lý những điều khả thi có thể xảy ra trước mắt.
Trong môi trường kinh doanh, các thành tố của VUCA mang những giá trị hiện hữu nhất. Ta cần tập trung vào những yếu tố “khả thi” (những điều có thể thực hiện). Hơn là bận tâm tới những gì “có thể xảy ra” (được xác định bằng cách phân tích từ những yếu tố đã xảy ra trước đó).
Tóm lại, thế giới đã và đang không ngừng thay đổi từng ngày. Với mức độ các yếu tố “VUCA” ngày càng cao. Đây không chỉ là một thách thức lớn với doanh nghiệp. Mà còn buộc các nhà lãnh đạo phải thay đổi tư duy và thích ứng nhanh hơn. Kèm theo đó là độ chính xác cao, phù hợp với xu hướng hiện đại.